قطران زغال سنگ چیست؟ چه کاربردهایی دارد و در چه صنایعی می‌توان از آن استفاده کرد؟ زمانی که مواد کربن دار، تقطیر می‌شوند، مایع متراکمی از آنها به دست می‌آید که با نام قطران شناخته می‌شود. به صورت کلی دو نوع قطران در طبیعت وجود دارد؛ قطران زغال‌سنگ یا قطران معدنی و قطران گیاهی یا قطران چوبی. هرکدام از این دو مورد، ویژگی‌ها و قابلیت‌های منحصربه‌فردی دارند که باعث می‌شود در صنایع مختلف یمورد استفاده قرار بگیرند.
از رایج‌ترین موادی که در تمامی قطران‌ها وجود دارد، مواردی مانند فنول، کروزول، اسید استیک، تولوئن، نفتالین و… هستند که خاصیت‌های این ماده را باعث شده‌اند. در این مقاله قصد داریم به این سوال که کاربرد قطران زغال سنگ چیست، پاسخ داده و شما را با تمام نکات مربوط به آن آشنا کنیم.
زغال سنگ، گیلسونایت و دیگر محصولات اینچنینی باید با کیفیت بالایی خریداری شوند تا تاثیری که شما انتظار دارید را دریافت کنید. برای خرید بهترین گیلسونایت بازار با قیمتی منصفانه، نیکان می‌تواند بهترین انتخاب شما باشد. برای ثبت سفارش و اطلاع از محصولات ما می‌توانید وارد سایت ما شده و یا با شماره 26155936-021 تماس بگیرید.
زغال سنگ چیست؟
زغال سنگ (Coal) در حقیقت نوعی سنگ رسوبی قابل احتراق سیاه یا قهوه‌ای رنگ است که مقادیر زیادی کربن و هیدروکربن در خود دارد. این ماده را به عنوان یکی از نمونه‌های مهم سوخت‌های تجدید ناپذیر می‌شناسند؛ زیرا تولید و تشکیل آنها میلیون‌ها سال طول می‌کشد. چگونگی تشکیل زغال سنگ را در اجساد گیاهان و موجودات زنده می‌توان پیدا کرد؛ به همین دلیل است که تولید آنها سالیان سال به طول می‌انجامد.
پیشنهاد مطالعه: اگر می‌خواهید به شکلی دقیق‌تر بدانید که زغال سنگ چیست و چه کاربردی دارد، می‌توانید وارد وبلاگ ما شده و مقاله زغال سنگ چیست را مطالعه کنید.
قطران زغال سنگ چیست؟
قطران یا تار زغال سنگ، در جریان تولید کک که نوعی سوخت جامد است، به عنوان فرآورده فرعی استخراج می‌شود. ماده اصلی تشکیل دهنده این محصول، کربن و گاز زغال سنگ است. قطران زغال سنگ، سیاه رنگ بوده و مانند قیر طبیعی یا همان گیلسونایت (gilsonite) بویی شبیه به نفتالین و خاصیت چسبندگی دارد. همین موضوع باعص شده است تا از قطران زغال سنگ، قیرهای قطرانی هم تولید شود.
این مواد در صنایع گوناگون از جمله راه‌سازی، تولید الکترود و خاکه قالبی زغالی و ساخت لعاب یا روکش لوله‌ها کاربردهای بی‌شماری دارد. همچنین از نظر ظاهری نیز به صورت مایع بوده و در فرایند ساخت کربن از زغال سنگ و در دمای 900 تا 1200 درجه سانتی‌گراد ساخته می‌شود.
به طور خلاصه وقتی زغال سنگ نارس و لیگنین یا چوب در دمای بالاتر از 700 درجه سانتی‌گراد قرار می‌گیرند، کربنیزه می‌شوند. نتیجه این فرآیند نیز استخراج اسیدهای تار، ناشی از واکنش نشان دادن ترکیبات فنولیک با سود سوزآور است.
همچنین بخش اصلی تار، عناصر قلیایی روغن‌های تقطیر شده هستند. این عناصر قلیایی پس از حذف اسیدهای تار باقی می‌مانند. از جمله این عناصر قلیایی می‌توان به پیریدین اشاره کرد؛ یک نیتروژن مایع بی رنگ که بوی تندی دارد. این ماده ارزش دارویی دارد و در نهایت با استخراج پریدین و سایر مقطرها، آنچه باقی می‌ماند؛ ماده‌ای است که در صنایع آلومینیوم کاربرد دارد.
پیشنهاد مطالعه: قیمت گیلسونایت به عوامل متعددی وابسته است که ما برای جلوگیری از ایجاد مشکل برای شما، تمام این موارد را در مقاله‌ای در سایت نیکان شرح داده‌ایم.
مهم‌ترین کاربردهای قطران زغال‌سنگ
همانطور که گفتیم قطران زغال‌سنگ ویژگی‌های منحصربه‌فردی داشته و به همین دلیل از کاربردها و استفاده‌های متعددی برخوردار است. امروزه کاربرد قطران زغال‌سنگ در حوزه‌های مختلف به وضوح مشخص شده که مهم‌ترین آنها را می‌توان در موارد زیر خلاصه کرد:
- استفاده در صنعت پزشکی و دارو
- کاربرد گسترده در صنعت راه سازی
- کاربرد در زمان تولید الکترود، خاکه قالبی زغالی، روکش لوله‌ها، لعاب و…
- کاربرد در زمان تولید مواد شیمیایی تصفیه‌شده مانند کرئوزوت و زغال‌سنگ تار
- کاربرد برای محافظت از انواع پارچه‌های پشمی، فرش‌ها و… در برابر جانوران و موریانه‌ها
- کاربرد به عنوان شامپو، صابون و… برای بیماری‌های مختلفی مانند اگزمای پوست، شوره سر، پسوریازیس و…
- و…
پیشنهاد مطالعه: معادن بی‌شماری در دنیا وجود دارند که هر کدام می‌توانند یک ثروت ارزشمند برای شرکت‌ها باشند. برای آشنایی با این معادن، می‌توانید از محتوای لینک مقابل استفاده کنید: انواع معادن .
کاربرد در صنعت پارچه
همانطور که گفتیم حاصل قطران زغال سنگ شامل ترکیبات مختلفی همچون بنزین، گزیلن، تولوئن، نفتالین، فتاتترن و آنتراسن و… هستند و هر کدام از این ترکیبات می‌توانند ویژگی‌ها، قابلیت‌ها و کاربردهای متعددی داشته باشند.
از مهم‌ترین کاربردهای حاصل قطران زغال سنگ محافظت از پارچه است که اصلی‌ترین دلیل آن را نیز وجود ماده نفتالن (Naphthalene) می‌توان دانست. نفتالن در اصل یک هیدروکربن حلقوی متراکم است که می‌تواند از پارچه‌ها در برابر مواردی مانند بیدخوردگی محافظت کند. معمولاً پارچه‌هایی که در محیط‌های بسته گرم نگهداری می‌شوند، احتمال آسیب دیدن بالایی در برابر بیدخوردگی دارند و در چنین شرایطی استفاده از حاصل قطران زغال سنگ به سبب داشتن نفتالین می‌تواند در محافظت از آنها کاربردی و مؤثر باشد.
کاربرد در صنایع
جالب است بدانید که بسیاری از ترکیبات مورد استفاده در صنایع گوناگون از این ماده در ساخت خود بهره می‌برند. تولید مواد شیمیایی تصفیه شده مانند کرئوزوت و زغال سنگ تار، از جمله این کاربردهاست. همچنین این ماده در صنایع پزشکی نیز کاربرد داشته و در تولید داروهای مرتبط با بیماری‌هایی از جمله اگزمای پوست، شوره سر، پسوریازیس و غیره هم مورد استفاده قرار می‌گیرد.
همانطور که مشخص است، داروهای تهیه شده از قطران زغال سنگ در درمان‌های پوستی کاربرد دارند. روش اثر این داروها نیز بر قدرت تجزیه کنندگی قسمت شاخی پوست و کراتوپلاستیک است. این داروها می‌توانند هیپرپلازی پوست را که بر اثر اختلالات پرولیفراتیو ایجاد می‌شود، کاهش دهند. همچنین این داروها دارای اثرات ضد قارچی، ضدعفونی و ضد باکتری هستند. جالب است بدانید حاصل قطران زغال سنگ برای محافظت از پارچه های پشمی و قالی از موریانه به کار می رود.
پیشنهاد مطالعه: تا چه اندازه با پودر قیر معدنی آشنایی داشته و کاربردهای آن را می‌دانید؟ برای آشنایی کامل با این محصول پیشنهاد می‌کنیم حتما به وبلاگ ما مراجعه کرده و از مقالات ما استفاده کنید.
سایر کاربردها
علاوه بر محافظت از پارچه‌ها، تنوع و تعدد خواص فیزیکی و شیمیایی قطران زغال سنگ باعث می‌شود که این ماده کاربردهای مختلفی داشته باشد. از جمله مهم‌ترین کاربردهای قطران زغال سنگ می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- استفاده در صنعت راه‌سازیبه دلیل چسبندگی بسیار بالا
- کاربرد در تولید الکترود، خاکه قالبی زغالی
- عایق مناسب برای لوله‌ها و تجهیزات مختلف به دلیل قابلیت چسبندگی عالی و مقاومت بالا در برابر نفوذ آب و رطوبت
- استفاده در تولید مواد شیمیایی تصفیه‌شده مانند کرئوزوت
- کاربرد در تولید مواد آرایشی و بهداشتی مانند شامپوها، صابون‌ها و…
- کمک به درمان بیماری‌های مختلفی مانند اگزمای پوست، شوره سر، پسوریازیس و…
- کاربرد در صنعت برق، کشاورزی، فولاد، سیمان، کاغذ، شیمیایی، داروسازی
- و…
مواد تشکیل دهنده قطران زغال سنگ
همانطور که قبلا گفتیم تار زغال سنگ یکی از مشتقات ارزشمند است. مشتق شدن مواد گوناگون از زغال سنگ بر اساس شرایط دمایی، نوع آنها و شرایط تجزیه زغال سنگ از نظر میزان فشار و دما، قابل بررسی است.
به‌طور معمول انواع زغال سنگ‌ها در دمای 100 درجه سانتی‌گراد شروع به از دست دادن رطوبت می‌کنند و تا رسیدن به دمای 400 درجه سانتی‌گراد، فرایند تجزیه آنها آغاز می‌شود. خروجی حاصل شده از تجزیه زغال سنگ، شامل مواد گازی و روغنی است که بخش عمده آن را نیز قطران زغال سنگ تشکیل می‌دهد.
به زبان ساده قطران زغال سنگ شامل مواد مختلفی، از جمله بنزین، گزیلن، تولوئن، نفتالین، فتاتترن و انتراسن است. برای جدا کردن این مواد از یکدیگر از روش تقطیر استفاده می‌شود و در صورتی که دمای محیط تقطیر به بیش از 900 درجه سانتی‌گراد برسد؛ از میزان مواد تشکیل دهنده قطران زغال سنگ، کاسته خواهد شد. در نهایت باید گفت در فرآیند پیرولیز زغال سنگ، حدود 70 درصد این ماده به کک و 5 درصد آن به این ماده پرکاربرد تبدیل می‌شود.
پیشنهاد مطالعه: عایق سفید از آن دست محصولاتی است که در صنایع متفاوت کاربرد داشته و از الزامات است. به همین دلیل ما در مقاله عایق سفید چیست به تمامی سوالاتی که ممکن است در این زمینه با آنها مواجه شوید پاسخ می‌دهیم.
پیرولیز زغال‌سنگ قطران
همه زغال‌سنگ‌ها می‌توانند در اثر گرما تجزیه شوند و به مواد مختلفی تبدیل گردند. بعد از آنکه دمای محیط تقطیر مواد کربن دار به 400 درجه رسید و تمام رطوبت قطران از دست رفت و مواد روغنی و گاز تولید شد با اضافه شدن دما به اندازه 1 تا 2 درجه در دقیقه و تا 45 درجه سانتی‌گراد بیشترین مقدار محصولات بدست می‌آید که عمدتاً شامل قطران زغال‌سنگ است. زمانی که دما به 900 درجه برسد قطران نیز تجزیه می‌شود و از مواد مفید آن کاسته خواهد شد. مواد حاصل از پیرولیز شامل مواردی همچون کک (حدود 70 درصد)، دوده، گرانیت، کربن فعال و … هستند. در حقیقت در فرایند پیرولیز حدود %۷۰ زغال‌سنگ به کک و %۵ آن به قطران تبدیل خواهد شد. خواص فیزیکی و شیمیایی قطران زغال‌سنگ نیز می‌تواند تحت تأثیر شرایط تقطیر قرار داشته باشد و در نهایت کاربردهای متفاوتی نیز خواهد داشت.
پالایش
همانطور که گفته شد حاصل قطران زغال‌سنگ می‌تواند کاربردهای صنعتی و غیر صنعتی متفاوتی داشته باشد به همین دلیل امروزه شرکت‌های متعددی در زمینه پالایش قطران زغال‌سنگ فعالیت دارند. شرکت قیر غرب نیکان نیز به عنوان یکی از شرکت‌های معتبر با در اختیار داشتن نیروهای مجرب و برخورداری از فناوری روز در تلاش است که محصولات کاربردی و باکیفیتی عرضه کند که قطران زغال‌سنگ یکی از آنها است. در اصل فعالیت شرکت قطران زغال‌سنگ وابسته به میزان فعالیت واحدهای کک سازی می‌باشد بنابراین قیمت این ماده نیز می‌تواند به فاکتورهایی همچون میزان پسماند شیمیایی این واحدها، میزان عرضه و تقاضا، فصل استخراج و … بستگی داشته باشد.
اگر بخواهیم به زبان ساده بیان کنیم، این ماده شامل مواد مختلفی، از جمله بنزین، گزیلن، تولوئن، نفتالین، فتاتترن و انتراسن است. جهت آشنایی با انواع قیر و مواد معدنی و کاربردهای آن ها از جمله قیر طبیعی ، قیر معدنی ، قیر مایع، قیر قطران و غیره می توانید در شبکه های اجتماعی نیز با قیر غرب نیکان همراه باشید.
جمع‌بندی نهایی
قطران زغال سنگ از جمله مواد کاربردی و پراستفاده‌ای است که در فرآیند تولید کک به دست می‌آید و شامل ترکیبات مختلفی همچون پیریدین، بنزین، گزیلن، تولوئن، نفتالین، فتاتترن و انتراسن و… است. این ماده می‌توان کاربردهای متعددی در صنایع مختلف داشته باشد اما یکی از مهم‌ترین کاربردهای آن محافظت از انواع پارچه‌های پشمی، فرش‌ها و … است که به دلیل وجود ماده نفتالین در آن است.
امیدواریم که مطالب گفته شده برای شما مفید بوده و به تمامی سوالات شما پاسخ داده باشد. چنانچه در مورد هر یک از مطالب گفته شده با سوالی مواجه شدید و یا موضوعی وجود داشت که تمایل داشتید در مورد آنها بیشتر بدانید، می‌توانید در قسمت کامنت با ما به اشتراک بگذارید تا در سریع‌ترین زمان ممکن پاسخگوی شما باشیم.
