در این مطلب از وب سایت شرکت قیر غرب نیکان ارائه دهنده گیلسونایت ، پودر گیلسونایت، قیر طبیعی و بیتومن به بررسی کاربرد پودر قیر معدنی در صنایع مختلف پرداخته ایم.
قیر به‌عنوان یکی از کاربردی‌ترین مواد در طبیعت شناخته می‌شود که در صنایع مختلفی استفاده می‌شود. به‌صورت کلی قیرهای موجود در طبیعت 3 نوع هستند که شامل قیر معدنی ، قیر طبیعی و گیلسونایت (Gilsonite) هستند. هرچند هر سه نوع قیر شباهت‌های بسیار زیادی دارند اما در مواردی همچون میزان خاکستر، درصد کربن و وزن مخصوص باهم تفاوت‌های کوچکی دارند. این نوع قیر حدود 15 تا 20 درصد خاکستر دارد و درصد کربن آن 39 می‌باشد و وزن مخصوص آن نیز حدوداً 0.1 از قیر طبیعی بیشتر است. قیر معدنی دارای ویژگی‌ها و مشخصات متعددی است و همین امر باعث شده است که قیرها بیشتر از 150 کاربرد مختلف در صنایع متعدد داشته باشد.
قیر معدنی چیست؟
همان‌طور که گفته شد هر سه نوع قیر معدنی، قیر طبیعی (Natural Bitumen) و گیلسونایت در حقیقت به قیر طبیعی اطلاق می‌شوند که با نام بیتومن (Bitumen) یا بیتومین نیز شناخته می‌شوند. این ماده سیاه‌رنگ دارای ویسکوزیته بالایی است.
قیرها از هیدروکربن‌های جامد ساخته شده و در رگه‌های عمودی و لایه‌های معادن زیر زمین یافت می‌شوند. قیر طبیعی اولین بار در سال 1860 کشف شده و سال 1880 به‌عنوان یک پوشش ضدآب معرفی شد. شرکت ساموئل H. Gilson در سال 1888 اولین بار قیر طبیعی را استخراج کرد و امروزه بسیاری از کشورهای جهان از این پتانسیل بالا استفاده می‌کنند.
پودر قیر معدنی چیست؟
بعد از آنکه این قیر توسط تکنولوژی‌های روز دنیا کشف شدن می‌تواند به اشکال مختلف استخراج شود. ازآنجایی‌که قیر طبیعی دارای ساختاری شکننده، سخت و براق است می‌تواند به‌سادگی به پودر تبدیل شود. پودر قیر معدنی به رنگ تیره و سیاه بوده و در اندازه‌ها و سایزهای مختلف در دسترس هستند و می‌توانند در صنایع مختلفی استفاده شوند.
کشور ایران به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین تولیدکننده‌های قیر طبیعی شناخته می‌شود که دارای معادن متعددی خصوصاً در استان‌های غربی است و پودر گیلسونایت (Gilsonite Powder) ایران بازار بسیار پررونقی در کشورهای مختلف دارد.
مهم‌ترین کاربرد پودر قیر معدنی
همان‌طور که گفته شد گیلسونایت به‌عنوان یک ماده معدنی باارزش شناخته می‌شود که به سبب داشتن ویژگی‌ها و مشخصات منحصربه‌فرد می‌تواند کاربردهای متعددی داشته باشد.
گیلسونایت سازگاری بسیار بالایی با مواد نفتی دارد و به همین دلیل می‌تواند در تولید قیر از آن استفاده شود و به‌عنوان عایق‌های رطوبتی به کار برده شود. از مهم‌ترین کاربردهای پودر قیر طبیعی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
تولید ایزوگام
یک کاربرد پودر قیر معدنی یا گیلسونایت که اهمیت بسیاری نیز دارد تولید ایزوگام است. این پودر می‌تواند به قیر اضافه شود و با توجه به سازگاری بالایی که با مواد نفتی دارد می‌تواند مقاومت برشی و مقاومت در حرکت لایه‌های ایزوگام را افزایش دهد و همچنین باعث حفظ انعطاف‌پذیری ایزوگام در دماهای پایین شود. پودر قیر معدنی و گیلسونایت همچنین باعث کاهش تمایل ایزوگام به حرکت و استفاده در سطوح شیب‌دار و کاهش روان شدن در دماهای بالا می‌شود.
تولید پوشش‌های ضد خوردگی
پودر قیر معدنی به دلیل درجه نرمی و درجه خلوصی که دارد می‌تواند به‌عنوان پوشش ضد خوردگی در صنایع مختلف خصوصاً صنعت گاز و نفت استفاده شود و طول عمر لوله‌های صنعتی را افزایش دهند.
تهیه آسفالت جاده‌ها و راهسازی
استفاده از گیلسونایت در پوشش روسازی و راهسازی و تهیه آسفالت خوب را می‌توان یکی از مهم‌ترین کاربردهای آن دانست. بیتومن، می‌تواند در صنعت راهسازی کاربردهای متعددی داشته باشد. ترکیب قیر با آسفالت می‌تواند به افزایش مقاومت و استحکام آن منجر شود. پودرهای دانه‌بندی شده انواع قیر طبیعی و معدنی در این صنعت استفاده می‌شوند و گاهی اوقات نیز از پلیمرهای اصلاح‌کننده استفاده خواهد شد. به‌صورت کلی آسفالت‌هایی که در تولید آن‌ها از پودر قیر معدنی و گیلسونایت استفاده می‌شود عملکرد بسیار بهتری داشته و از طول عمر بالایی برخوردار خواهند بود.
آسفالت‌هایی که به کمک این قیرها تولید شوند در برابر آب و تغییر شکل مقاومتی عالی دارند. آسفالت‌هایی که توسط قیرهای طبیعی ساخته می‌شوند برای مکان‌هایی که از تردد بالایی برخوردارند، مناسب هستند. البته تولید چنین آسفالت‌هایی نیاز به هزینه‌های بیشتری در مقایسه با قیرهای پالایشگاهی دارد.
صنعت چاپ و جوهر
کاربرد پودر قیر معدنی در صنعت چاپ و جوهر نیز اهمیت بالایی دارد چراکه پودر قیر طبیعی از عناصر اصلی جوهرهای چاپی، پوشش‌های صنعتی و رنگ‌ها است. پودر قیر یا گیلسونایت به‌عنوان یک رزین سخت و ماده توزیع‌کننده کربن سیاه در یک پوشش به کار برده می‌شود. میزان استفاده از پودر قیر در جوهرهای چاپی ارتباط مستقیمی با فرمولاسیون آن دارد و کیفیت جوهرها، حجم گیلسونایت را تعیین می‌کند.
صنعت ریخته‌گری
از دیگر کاربردهای گیلسونایت و پودر قیر می‌توان به صنعت ریخته‌گری اشاره کرد. چراکه قیرهای طبیعی حدوداً 40 درصد کربن دارند و می‌توانند در ماسه‌های ریخته‌گری استفاده شوند. به‌کارگیری قیر معدنی در این صنعت باعث می‌شود که ریخته‌گری و قالب‌گیری به بهترین شکل ممکن انجام شود.
کاربرد پودر قیر معدنی در گل حفاری
گیلسونایت و پودر قیر معدنی می‌تواند در صنعت حفاری و به‌عنوان گل حفاری (Drilling Mud) استفاده شود. این کار باعث می‌شود که دیواره‌های چاه حفاری دچار فرسودگی و خوردگی نشود و فرآیند حفاری به بهترین شکل ممکن انجام شود.
از دیگر موارد کاربرد پودر قیر معدنی می‌توان به استفاده در صنایع مختلفی همچون صنعت فولاد، صنعت ذوب‌آهن، خودروسازی، صنعت مصالح ساختمانی، رنگ و رزین، پزشکی، محصولات شیمیایی و … اشاره کرد.
همان‌طور که گفته شد پودر گیلسونایت یا پودر قیر معدنی دارای ویژگی‌ها و مشخصات مختلفی هستند و از مواد مختلفی تشکیل شده‌اند. قیمت این مواد می‌تواند تحت تأثیر فاکتورها و پارامترهای مختلفی همچون کیفیت و درجه‌بندی قیر معدنی، درجه اشتعال، درجه نرمی، میزان خاکستر (Ash)، مش (Mesh)، درجه نفوذ، میزان کربن، وزن مخصوص و … باشد. کشور ایران در حوزه صادرات قیر طبیعی فعالیت گسترده‌ای دارد و قیر ایران ازنظر کیفیت جز بهترین قیرهای طبیعی جهان است.
جمع‌بندی نهایی
قیر معدنی، گیلسونایت یا قیر طبیعی در حقیقت همه به قیرهای طبیعی گفته می‌شوند که تفاوت‌های ناچیزی با هم دارند. پودر قیر معدنی با توجه به داشتن ویژگی‌ها و مشخصات مختلف می‌تواند کاربردهای متعددی داشته باشد و به‌صورت کلی این ماده دارای بیش از 150 کاربرد صنعتی است.