همه ما حداقل یکبار در زندگی‌مان قیر خمیری شکل یا همان بیتومین را که در خیابان برای آسفالت کردن یا در نزدیکی فصل سرما برای ایزوگام کردن سقف استفاده می‌شود را دیده‌ایم. در این متن همراه ما باشید تا تمام آنچه را درخصوص Bitumen باید بدانید را با شما به اشتراک بگذاریم تا به نقش صادرات و فروش بیتومن در ایران آشنا شوید.
بیتومن چیست؟
قیر یا بیتومن و یا بیتومین (Bitumen) در فارسی با عنوان قطران ذغال سنگ شناخته می‌شود. مهم است بدانیم که این محصول پرکاربرد و اساسی در زندگی ما از کجا آمده و چگونه ساخته شده است؟ آشنایی با انواع بیتومن و مشخصات آن به همراه کاربردهای خاص و متفاوتش، این امکان را فراهم می‌کند تا به استفاده بهینه از آن کمک شود.
تاریخچه بیتومین
جالب است بدانید که بیتومن، پدیده نوینی نیست و حتی در زمان سومری‌ها و آشوری‌ها نیز به عنوان عایق کشتی‌ها کاربرد داشته است. در مصر باستان نیز از قیر برای مومیایی کردن اجساد استفاده می‌شد و همچنین در مجسمه‌های یونان، آثاری از این سیاه ارزشمند دیده می‌شود.
در ایران باستان، قیر نقش چشمگیری در آثار دوران هخامنشی داشته و در ظروف، مصالح و بناها ردی از آن دیده شده است. اما بیتومین مدرن از سال 1917 برای راه‌سازی به‌کار برده شد و به مرور با پیشرفت تکنولوژی، پرکاربردتر و آسان‌تر از قبل در دسترس قرار گرفت. امروزه از قیر، بیشتر برای راه‌سازی و همچنین برای عایق‌کاری استفاده می‌شود.
مشخصات بیتومین
Bitumen به عنوان یکی از مشتقات نفت، هیدروکربن متراکم و چسبناکی است که در برابر آب، غیرقابل نفوذ بوده و ماده مناسبی برای عایق‌کاری باشد. این ماده، بیشتر مواقع در پالایشگاه‌ها تولید می‌شود و سیاه رنگ و گاها قهوه‌ای تیره است.
تعیین درجه سختی بیتومن
برای تعیین درجه‌ی سختی بیتومن، آزمایش درجه نفوذ بر روی آن انجام می‌شود. همچنین برای تعیین درجه‌ی خلوص آن می‌توان که ماده را با تتراکلرور کربن و سولفور کربن ترکیب کرد و با توجه به میزان ناخالصی باقی‌مانده، درجه خلوص قیر تعیین می‌شود. لازم به ذکر است که طی آزمایش‌های مختلفی که روی نمونه‌ی Bitumen انجام می‌شود، کاربرد آن نیز تعیین می‌شود.
کاربرد بیتومین در صنایع مختلف
بیتومن در صنایع گوناگون کاربرد دارد و دارای انواع مختلفی است که در ادامه به آن‌ها اشاره می‌شود:
-
بیتومن طبیعی، قیر دریاچه‌ای، Bitumen خالص
قیر طبیعی، چنانچه از نامش پیداست، به مرور زمان با تبدیل نفت خام و تبخیر مواد فرار آن بدست می‌آید. این نوع بیتومین که دوام بیشتری از قیر نفتی دارد، با نام دریاچه‌ای نیز شناخته می‌شود. چراکه در زیر تپه‌ها و دریاچه‌های نفتی یافت می‌شود.
Bitumen همچنین تحت فرآیند‌های دیگری که روی آن انجام می‌شود؛ به انواع مختلفی همچون قیر دمیده، محلول، پلیمری و… تبدیل می‌شود که هرکدام در صنایع مختلف کاربردهای فراوانی دارند.
-
بیتومن نفتی، تقطیری
قیر نفتی و تقطیری، هر دو از تقطیر نفت خام بدست آمده است. در فرآیند تقطیر که طی دو مرحله صورت می‌گیرد؛ ابتدا مواد سبک‌تری همچون بنزین و سپس گازوئیل در فشار بالا از قیر خارج می‌شود که نتیجه‌اش ترکیبی از ذرات ریز آسفالتن در مادهی سیال مالتن می‌شود.
کاربرد بیتومن در عایق‌سازی ساختمان
به احتمال زیاد اصطلاح «قیرگونی» باید به گوش‌تان خورده باشد. جالب است، بدانید که برای عایق‌بندی بام‌ها و کف حمام، بیتومین را با گونی (برای تثبیت قیر) ترکیب می‌کنند؛ به این فرآیند قیرگونی گفته می‌شود!
با وجود اینکه ما معمولا بیتومن را در دمای بالا و وضعیت خمیری دیده‌ایم، اما این طلای سیاه چسبنده در دمای محیط به شکل جامد است؛ برای همین می‌توان گفت که قیر در هر دما رفتار متفاوتی از خود نشان می‌دهد.
صادرات و فروش بیتومین در ایران و جهان
بیتومن امروزه در کشورهای مختلفی تولید می‌شود و کشور ما نیز با برخورداری از منابع غنی نفتی از جمله تولیدکنندگان مطرح قیر در جهان است. ایران در میان 10 صادرکننده‌ی برتر در جهان، در کنار کشورهایی همچون کرهی جنوبی، سنگاپور، کانادا و اسپانیا جای گرفته است.
با توجه به کاربرد فراوان این مادهی سیاه پراهمیت در عرصههای حیاتی، تولید و صادرات آن نقش مهمی در اقتصاد کشورمان برعهده دارد. به علاوه آگاهی از شیوه کار کشورهای واردکننده قیر مثل چین، اندونزی و فرانسه در تبادلات تجاری کشورها و آشنایی با قیمت گیلسونایت مهم است تا در معادلات اقتصادی مدنظر قرار بگیرد.
این طور که به نظر می‌رسد، هند نیز احتمالا با پیشرفت‌های اقتصادی خود از مشتریان آینده بیتومین و از جمله واردکنندگان آن باشد. با مطالعه‌ی فرآیند بهره‌برداری از این محصول، ویژگی‌ها و انواع آن در کنار اهمیتی که در سراسر جهان دار؛ این مادهی سیاه ارزشمند که در طول تاریخ به شکل‌های مختلفی به خدمت بشریت در آمده است؛ ارزشی دو چندان پیدا می‌کند، ارزشی که نیازمند بهره‌برداری شایسته است.