انواع معادن و منابع زیرزمینی، به عنوان یکی از اصلی‌ترین فاکتورهای ثروت کشورها شناخته می‌شوند؛ به همین دلیل کشورهایی که از معادن مختلف و متعددی برخوردار باشند، نقش پررنگی در اقتصاد جهانی خواهند داشت. انواع معادن از نظر محل قرارگیری و نوع ماده‌ای که پوشش می‌دهند و همچنین ارزش اقتصادی‌شان در دسته بندی‌های متفاوتی قرار می‌گیرند.
به همین دلیل در این مقاله می‌خواهیم بررسی کنیم که معدن چیست و چه انواعی دارد؛ با ما تا انتهای این مقاله همراه باشید.
پودر گیلسونایت یکی از انواع محصولات خارج شده از معادن است که ارزش بالایی دارد. اگر شما هم قصد تهیه این محصول باکیفیت بالا و قیمیت مناسب را دارید، نیکان گیلسونایت می‌تواند یکی از بهترین انتخاب‌های شما باشد. برای ثبت سفارش می‌توانید وارد سایت ما شده و یا با شماره 26155936-021 تماس بگیرید.
معدن چیست؟
معدن که با نام‌هایی همچون کانسار کانی یا کانسار نیز شناخته می‌شود، در حقیقت به موقعیت و محلی از زمین گفته می‌شود که در آن انواع فلزات و سنگ‌های گران‌بها انباشته شده باشند. استخراج مواد گران‌بها از معادن به زمان دوران باستان برمی‌گردد و حتی بسیاری از شواهد تاریخی نشان می‌دهد که مس برای اولین بار در ایران شناسایی و استخراج شده است.
انواع معادن
همان‌طور که گفته شد معادن می‌توانند بر اساس فاکتورها و پارامترهای مختلفی همچون نوع ماده انباشته شده، موقعیت قرار گیری در زمین و … دسته‌بندی شوند. به صورت کلی معادن می‌توانند به دو دسته اصلی شامل معادن سطحی و معادن زیرسطحی (زیرزمینی) تقسیم شوند.
- در معادن سطحی مواد معدنی به سطح زمین نزدیک بوده و برای دستیابی به ذخایر سنگ معدن، پوشش گیاهی سطحی، گل‌ولای و در صورت لزوم لایه‌های سنگ بستر برداشته می‌شوند.
- معادن زیرسطحی (زیرزمینی) شامل معادنی هستند که در آن‌ها برای رسیدن به سنگ معدن باید به حفر تونل یا شافت به داخل زمین پرداخت. سنگ‌های معدنی، برای فرآوری و تخته سنگ‌های باطله، جهت دفع، از طریق این تونل‌ها به سطح زمین منتقل می‌شوند
هرکدام از این معادن نیز می‌توانند با توجه به نوع ماده معدنی و شکل کانسار در دسته‌بندی‌های مختلف دیگری قرار بگیرند. در حقیقت هر ماده‌ای که نتوان از طریق کشاورزی یا ساخت مصنوعی در آزمایشگاه‌ها به دست آورد از طریق استخراج در معادن به دست می‌آید. از جمله رایج‌ترین موادی که از معادن سطحی و زیرزمینی به دست می‌آیند می‌توان به مواردی همچون فلزات پایه، فلزات قیمتی، آهن، اورانیوم، زغال‌سنگ، الماس، آهک، نمک، پتاس، زغال‌سنگ، شیل نفتی، انواع سنگ‌های قیمتی، سنگ آهک، گچ، سنگ نمک، شن و خاک رس و … اشاره کرد.
دلیل اهمیت انواع معادن در جهان
همان‌طور که گفته شد معادن زیرزمینی به واسطه پوشش فلزات ارزشمند، انواع سنگ‌های قیمتی و … می‌توانند نقش پررنگی در اقتصاد جهانی داشته باشند و به عنوان یک فاکتور مهم در ثروت کشورها شناخته می‌شوند. از جمله مهم‌ترین دلایلی که وجود معادن می‌توانند در جهان و اقتصاد جهانی اهمیت بالایی داشته باشند می‌توان به موارد زیر اشاره داشت:
- استخراج معادن در مقیاس تجاری می‌تواند زمینه اشتغال و درآمدزایی را برای میلیون‌ها نفر فراهم کند.
- وجود معادن می‌تواند برای ایجاد بازارهای جهانی سرمایه، کالا و خدمات مختلف اهمیت بالایی داشته باشد و کشورهایی که از معادن بیشتری برخوردار باشند می‌توانند روابط تجاری و اقتصادی وسیع‌تری با کشورهای جهان داشته باشند.
- افزایش ارزش‌های زیست‌محیطی مشترک در سراسر جهان در کنار ارزش‌های اجتماعی-فرهنگی یکی دیگر از مهم‌ترین دلایل اهمیت وجود معادن است.
- وجود معادن مختلف می‌توانند در کنترل و تنظیم بحران‌های مالی نقش پررنگی داشته باشند و اقتصاد یک کشور را به تعادل برسانند.
البته باید توجه داشت عوامل متعددی باید وجود داشته باشند برای آنکه معادن مختلف بتوانند در اقتصاد کشورها تأثیرگذار باشند. از جمله مهم‌ترین عوامل مؤثر در اقتصادی شدن معادن می‌توان به مواردی همچون ارزش ماده معدنی، سرمایه‌گذاری بر روی آینده، عیار ذخیره (Tenor)، تکنولوژی، غنی‌سازی و تصفیه، شکل ذخیره، عمق ذخیره، نیروهای متخصص و هزینه‌های پرسنلی، حمل‌ونقل، آب‌وهوا، مسئولیت‌های زیست‌محیطی، اجتماعی و نظارتی، سیاست دولت‌ها و … اشاره کرد.
بیشتر بخوانید: کار معدن پچیست؟
ساختار معدن
هرکدام از انواع معادن سطحی و زیرسطحی می‌توانند ساختار متفاوتی داشته باشند و از بخش‌ها و لایه‌های مختلفی ساخته شوند. از جمله مهم‌ترین بخش‌های ساختاری معادن می‌توان به موارد زیر اشاره داشت:
- معادن لود که در اصل به رسوباتی از سنگ معدن فلزی گفته می‌شود که شکاف یک سازند سنگی یا رگه‌ای از سنگ را که در بین لایه‌های سنگ رسوب تعبیه شده است، پر می‌کند.
- معادن رگه‌ای که به ورقه‌های متمایز از کانی‌های متبلور درون یک سنگ گفته می‌شود و زمانی به وجود می‌آید که مواد معدنی حمل شده توسط آب جاری حاصل از بارش، در داخل توده سنگ رسوب می‌کنند.
- معادن درزی از نظر انرژی اهمیت بالایی دارند و زغال‌سنگ از مهم‌ترین آن‌ها است. این نوع معادن می‌توانند در تولید انرژی‌هایی همچون انرژی الکتریکی کاربردهای متعددی داشته باشند.
- معادن صخره‌ای که ساختاری منحصربه‌فرد دارند و از فراوان‌ترین معادن دنیا به شمار می‌روند. از جمله رایج‌ترین معادن صخره‌ای می‌توان به معادن کوارتز اشاره کرد که در بسیاری از آن‌ها رگه‌های طلا نیز وجود دارند و به راحتی قابل استخراج هستند.
- معادن ذخایر پلاسری که شامل تجمعی از کانی‌های ارزشمند در معدن بوده و طی فرآیندهای رسوبی تشکیل می‌شوند. این نام، از کلمه اسپانیایی placer به معنای شن آبرفتی برگرفته شده است و منابع مهمی جهت استخراج طلا به شمار می‌روند.
روش استخراج معادن چگونه است
همان‌گونه که عنوان شد انواع معدن از نظر نحوه بهره‌برداری و استخراج متفاوت هستند و به دو دسته اصلی معادن سطحی و زیرزمینی تقسیم می‌شوند. برای هرکدام از این معادن می‌توان از تکنیک‌های استخراج مختلفی استفاده کرد. به صورت کلی برای استخراج معادن سطحی می‌توان از 4 تکنیک اصلی شامل استخراج معادن روباز (Open-pit Mining)، استخراج معادن سنگ (quarrying)، استخراج رگه‌ای (strip mining) و برداشتن قله کوه (mountaintop removal) استفاده کرد در حالی که برای استخراج معادن زیرزمینی نیاز به استفاده از تکنیک‌های متفاوت‌تری هست.
از جمله رایج‌ترین روش‌های استخراج معادن زیرسطحی می‌توان به مواردی همچون استخراج افقی (Drift mining)، استخراج شیب‌دار (Slope mining)، استخراج عمودی (Shaft mining)، استخراج انباره‌ای (shrinkage stoping)، استخراج دیواره طولانی (long wall mining)، استخراج انباره‌ای (shrinkage stoping)، استخراج دیواره طولانی (long wall mining)، استخراج اتاق و ستون (Room and pillar)، استخراج سنگ سخت، استخراج گمانه‌ای (bore hole mining)، استخراج به روش کندن و پر کردن و … اشاره کرد. هرکدام از این تکنیک‌ها نیازمند تجهیزات، دانش و نیروهای منحصربه‌فردی هستند و شرایط خاص خود را خواهند داشت.
بیشتر بخوانید: استخراج قیر طبیعی
مهم‌ترین معادن موجود در ایران
می‌توان گفت خوشبختانه ایران در نقطه‌ای از کره خاکی قرار گرفته است که به واسطه دارا بودن پوسته ای ناهمگن و همچنین متأثر بودن از حوادث گوناگون زمین‌شناسی سرشار از انواع معادن سطحی و زیرسطحی است و یکی از ثروتمندترین کشورهای جهان از نظر مواد معدنی است. در اصل ایران در بین 15 کشور بزرگ غنی جهان از نظر مواد معدنی است و حدود 70 ماده معدنی مختلف در آن وجود دارد که حجم ذخایر آن نزدیک به 40 میلیارد تن است. از جمله رایج‌ترین معادن ایران می‌توان به مواردی همچون
مس، سرب، پرلیت، سلستیت، سولفات‌های طبیعی شامل سولفات پتاسیم، آلومینیوم و سولفات سدیم، کهربا، فرومنگنز، فرومولیبدن، روی، کروم، باریت، زغال‌سنگ، گیلسونایت، سنگ آهن، نمک، دیوریت، ورمیکولیت، آتاپولژیت، باریم، عناصر خاکی کمیاب، گچ، مولیبدن، استرانسیم، سیلیس، اورانیوم، طلا، آرسنیک، ارپینت و رئالگار، نقره، آزبست، بوراکس، سیمان هیدرولیک، خاک رس، دیاتومیت، فلدسپات، فلورسپات، فیروزه، شن و ماسه صنعتی یا شیشه ای شامل کوارتزیت و نیتروژنزیت، سنگ فسفات، سلنیوم، آندالوزیت، گارنت، گابرو، زئولیت و … اشاره کرد.
جمع‌بندی نهایی
معدن یا کانسار به موقعیت و محلی از زمین گفته می‌شود که در آن انواع فلزات و سنگ‌های گران‌بها انباشته شده باشند و می‌تواند بر اساس فاکتورهای مختلفی دسته‌بندی شوند. به صورت کلی معادن به دو دسته سطحی و زیرسطحی تقسیم می‌شوند و هرکدام از آن‌ها زیرمجموعه‌های متفاوتی داشته و روش‌های استخراج آن‌ها نیز متفاوت خواهند بود و در نهایت می‌توانند نقش و اهمیت بالایی در اقتصاد جهانی، ایجاد بازارهای سرمایه، اشتغال‌زایی، تعاملات و ارتباطات جهانی و … داشته باشند.