صنعت راهسازی در دنیای پرسرعت و مدرن امروزی اهمیت و ارزش بسیار زیادی دارد و به یکی از مهمترین و اصلیترین صنایع تمامی کشورهای جهان تبدیل شده است و آسفالت به عنوان یکی از مهمترین مواد در این صنعت شناخته میشود. در حقیقت میتوان گفت راه و جاده بازوی محرک بسیاری از صنایع دیگر است. انتخاب نوع آسفالت در راهسازی و جادهسازی میتواند اهمیت بسیار زیادی داشته باشد چرا که هر کدام از انواع آسفالتها میتوانند ویژگیها و قابلیتهای منحصربهفردی داشته باشند. در ادامه مطلب به بررسی مهمترین عوامل و پارامترها در انتخاب نوع آسفالت ها پرداخته خواهد شد.
آسفالت چیست و چند نوع دارد؟
آسفالت در حقیقت به مادهای ترکیبی گفته میشود که از مخلوط کردن شن، ماسه و قیر ساخته میشود. همچنین در تولید آسفالت از مصالح سنگی با دانهبندیهای پیوسته نیز استفاده میشود امروزه علاوه بر قیرهای صنعتی از قیر طبیعی نیز برای تولید آسفالت استفاده میشود. آسفالتها با توجه به کاربردهایی که دارند میتوانند به روشهای متعددی تولید شوند اما به صورت کل میتوانند به سه دسته اصلی تقسیم شوند.
- آسفالتهای گرم که به صورت گرم با قیر ترکیب میشوند و به صورت گرم نیز در سطوح مختلف پخش شده و متراکم میگردند.
- آسفالتهای حفاظتی که ترکیب سنگهای خرد شده با قیر هستند و معمولاً در پشتبامها برای حفاظت و به عنوان روکش برای ایزوگام برای جلوگیری از آسیب دیدن آنها استفاده میشوند. این آسفالتها از مقاومت زیادی برخوردار نیستند و از مقدار قیر بالایی برخوردارند.
- آسفالت سرد (Cold Mix) که مخلوطی از مصالح سنگی و قیر مخلوط یا امولسیون قیر است و مواد اولیه آن در دمای محیط ترکیب میشوند. در بعضی از این آسفالتها ممکن است در صورت لزوم قیر گرم شود.
عوامل مؤثر در انتخاب نوع آسفالت
انتخاب نوع آسفالت در بسیاری از مواقع میتواند چالشها و مشکلات متعددی به همراه داشته باشد چرا که آسفالتها همواره تحت ترافیک شدید حملونقل و رفتوآمد هستند. امروزه انواع آسفالت طبیعی و صنعتی تولید میشوند و هر کدام از آنها کاربردهای منحصربهفردی دارند. از جمله مهمترین عوامل و فاکتورها در انتخاب نوع آسفالت میتوان به موارد زیر اشاره داشت:
طراحی مناسب
طراحی اولیه مناسب آسفالتها از جمله مهمترین فاکتورهای سلامت و طول عمر آنها به شمار میرود و چنانچه یک آسفالت از طراحی مناسبی برخوردار باشد خیابان و جاده آسفالت شده میتواند دهها سال به همان شکل و طرح اولیه و بدون هیچگونه مشکلی باقی بماند. در طراحی آسفالت فاکتورهای مختلفی دخیل هستند که مهمترین آنها به شرح زیر هستند:
- شالوده : جاده از خاک و زمین درست شده پس باید زیرسازی آن با مواد جامد شروع شود. در اصل زیرسازی خیابان باید مسطح و محکم باشد و نباید از تن مایههای گیاهی و حیوانی و خاکهای سطحی در زیرسازی استفاده کرد. در زیرسازی باید 6 تا 8 میلیمتر از سطح بالایی با سنگریزههای زبر و متراکم پر شود. همچنین برای عریض سازی و زیرسازی دوباره خیابان باید مجدداً عملیات زیرسازی با سنگریزهها صورت بگیرد تا زهکشی به بهترین شکل ممکن انجام شود.
- روکش کردن : روکش باکیفیت نشان از تراکم و ضخامت خوب آسفالت دارد و هر کدام از بخشهای آسفالت باید شرایط ویژهای داشته باشند. راههای ورودی و اختصاصی به کمترین تراکم ضخامت (50 میلیمتر) آسفالت مخلوط گرم نیاز دارند. ضخامت هر لایه آسفالت باید سهچهارم ضخامت آسفالت نرم و مخلوط و گرم باشد. برای دوام و طول عمر بهتر آسفالت باید ۵۰ میلیمتر به زیرسازی و ۴۰ میلیمتر به لایههای رویی و سطح خیابان اختصاص پیدا کند.
- زه کشی : نفوذ آب به زیر و لایههای آسفالت میتواند چالشهای زیادی ایجاد کند به همین دلیل روکش خیابان باید دارای شیب باشد و نیازی به زه کشی زیرزمینی نیست. ارتفاع شیب برای هر 30 متر از خیابان باید 460 میلیمتر باشد. زه کشی باید از ساختمانها فاصله داشته باشد و اجازه تجمع آب در لبه آسفالت داده نشود.
استفاده از مواد و مصالح مرغوب
از دیگر عوامل و فاکتورهای مهم در انتخاب نوع آسفالت کیفیت مواد و مصالح مورد استفاده است. برای خیابانهایی که نیروهای زیادی را تحمل نمیکنند میتوان از آسفالتهای سنتی (HMA) استفاده کرد که در اکثر مواقع از HL-8 (19 میلیمتر) برای زیرسازی آنها استفاده میشود. برای جادههای خارج از شهر و پارکینگها میتوان از HL-3 (12.5 میلیمتر) استفاده میشود. در حقیقت HL-3 و HL-3A میتوانند در تقویت و افزایش دوام و طول عمر آسفالتها مؤثر باشند.
بیشتر بخوانید:چگونه از خرابی روسازیها جلوگیری کنیم؟
اجرای صحیح عملیات اجرایی
اجرای صحیح از دیگر نکات و فاکتورهای مهم در انتخاب نوع آسفالت هستند که باید مورد توجه قرار بگیرند. به صورت کلی لازم است که به مواردی همچون زیرسازی آسفالت، زه کشی، تجهیزات مورد استفاده، نحوه استفاده از تجهیزات و ماشینآلات و … توجه ویژهای شود. در زمان اجرای آسفالت باید به موارد زیر توجه شود:
- برای زیرسازی باید از مواد متراکم و چگال استفاده شود.
- باید از عدم نشست زمین محل آسفالت مطمئن شد.
- ضخامت سنگریزههای مورد استفاده در شالوده آسفالت در تمامی نقاط باید از ضخامت یکسانی برخوردار باشند.
- در بخش زیرین آسفالت حتماً باید از علفکش استفاده شود.
- آسفالت باید در درجه حرارت مناسب قرار داشته باشد.
- تمامی مراحل اجرای آسفالت باید تحت نظارت مهندسی انجام شود.
- از مواد و مصالح مطمئن مانند بیتومن و قیرهای باکیفیت در تولید آسفالت استفاده شود.
جمعبندی نهایی
آسفالتها امروزه نقش بسیار حیاتی و ویژهای در صنعت راه و جادهسازی دارند و میتوانند انواع مختلفی همچون آسفالت گرم، آسفالت سرد و آسفالت حفاظتی داشته باشند. نوع مواد اولیه در تولید آسفالت، طراحی مناسب آسفالت، نحوه اجرا و … از جمله مهمترین عواملی هستند که میتوانند در انتخاب نوع آسفالت باید به آنها توجه شود تا کیفیت نهایی آسفالت مورد تایید باشد.