آسفالت به عنوان اصلی‌ترین ماده و متریال راه‌سازی شناخته میشود و نقش پررنگی در صنایع مختلف خصوصاً حمل‌ونقل، صادرات و واردات، شهرسازی، ساختمان سازی و … دارد. اجرای آسفالت می‌تواند شامل مراحلی مختلفی همچون زیرسازی آسفالت، قیرپاشی، آسفالت‌کاری و غلتک زنی باشد. یکی از مهم‌ترین نکاتی که در زمان اجرای آسفالت باید به آن توجه داشت، برآورد حجم و مقدار آسفالت مورد نیاز است و داشتن یک فرمول دقیق محاسباتی می‌تواند در کنترل و ارزیابی دقیق هزینهها مؤثر باشد. در ادامه مطلب به بررسی و معرفی کامل فرمول محاسبه تناژ اسفالت پرداخته خواهد شد.
منظور از متره آسفالت چیست؟
آسفالت در اصل ترکیبی از قیر یا بیتومن، شن، ماسه و مواد افزودنی است که برای پوشش سطوح مختلف خصوصاً جاده‌ها، محوطه‌های مختلف و … به کار می‌رود و می‌تواند انواع مختلفی همچون آسفالت سرد، آسفالت گرم، آسفالت حفاظتی و … داشته باشد و از ویژگی‌ها و مزیت‌های متعددی برخوردار است.
متره نیز در حقیقت واژه و اصطلاحی است که برای محاسبه و ارزیابی دقیق مقدار مصالح مورد نیاز برای اجرای یک پروژه به کار می‌رود. منظور از متره آسفالت نیز حجم و مقدار آسفالتی است که در زمان اجرای یک خیابان، جاده، اتوبان و … به کار می‌رود.
نکات و پارامترهای مهم در محاسبه متره آسفالت
در حقیقت برای استفاده از فرمول محاسبه تناژ اسفالت باید به نکات و پارامترهای متعددی توجه داشت. از جمله مهم‌ترین نکاتی که در برآورد حجم و مقدار آسفالت در پروژه‌های مختلف باید در نظر گرفت میتوان به موارد زیر اشاره داشت:
- اولین نکته مشخص کردن نوع آسفالت مورد استفاده در پروژه است. همان‌طور که گفته انواع مختلفی از آسفالت‌ها وجود دارند که برای پروژه‌های مختلف مناسب هستند.
- دومین نکته توجه به مسافت مابین پروژه و کارخانه تولید آسفالت است چرا که مسافت می‌تواند بر روی هزینه‌های حمل‌ونقل نقش پررنگی داشته باشد.
- آسفالت مصرفی باید بر اساس استانداردها، نقشه‌ها و مشخصات فنی پروژه تهیه شود و قبل از خرید آن باید به مواردی همچون جنس و دانهبندی شن و ماسه، انواع قیر آسفالت، میزان قیر، کیفیت پخت آسفالت و … توجه داشت.
- فاکتور دیگری که می‌تواند در محاسبه تناژ آسفالت موثر باشد، ضخامت آسفالت است و هر چقدر ضخامت لایه‌های آسفالت بیشتر باشد طبیعتاً حجم و مقدار بیشتری نیاز خواهد بود.
- فاکتور دیگری که برای محاسبه حجم و مقدار آسفالت باید در نظر گفت، میزان تردد بر روی آن و میزان بار و فشاری است که به آن وارد میشود. به عنوان نمونه اگر مسیر مورد نظر تحت تردد سنگین خودرو باشد باید از آسفالت دو لایه بیندر و توپکا استفاده کرد، در صورتی آسفالت تحت تردد معمولی و سبک باشد از آسفالت توپکا استفاده شده و جهت آسفالت پشت‌بام‌ها و مناطقی که تردد خودرو ندارند از آسفالت نرمه استفاده میشود.
- میزان قیر مصرفی برای هر مترمکعب بتن آسفالتی در ردیف 270301 برابر 90 کیلوگرم ، در ردیف‌های 270302 و 270303 برابر 110 کیلوگرم ، در ردیف 270304 برابر 120 کیلوگرم و برای آسفالت سرد مخلوط در محل 90 کیلوگرم بهای ردیف‌ها منظور شده است . چنانچه بر اساس طرح اختلاط مصوب، مقدار قیر تغییر کند ، برای هر 10 کیلوگرم اضافه یا کسر قیر در هر مترمکعب از مقادیر مذکور ، به ترتیب از ردیف‌های 270402 و 270403 محاسبه و منظور خواهد شد..
محاسبه حجم آسفالت و قیر
برای آنکه ارزیابی شود، پروژه مورد نظر به چه میزان آسفالت نیاز دارد باید ابتدا حجم قیر و آسفالت را برآورد کرد. برای برآورد حجم این مصالح باید نکات و موارد زیر توجه داشت:
- وزن هر متر مکعب آسفالت به صورت تقریبی 2300 کیلوگرم می‌باشد.
- میزان قیر مصرفی در هر تن آسفالت 50 کیلوگرم خواهد بود.
- یک مترمکعب آسفالت قادر است سطحی به ضخامت 5 سانتیمتر را با متراژ 20 متر مربع پوشش بدهد
- هر تن آسفالت به ضخامت 6 سانتیمتر سطحی با متراژ 7 متر مربع را پوشش خواهد داد و چنانچه ضخامت آن به 5 سانتیمتر کاهش یابد می‌تواند 8.5 متر مربع را پوشش دهد.
- برای وزن قیر در هر متر باید میزان قیر را در هر مترمکعب تقسیم بر متراژ کار کرد تا میزان قیر سطحی به ضخامت 5 سانتی که برابر 5/6 کیلوگرم در هر مترمربع است به دست آید.
- هر متر مربع آسفالت به ضخامت 5 سانتیمتر دارای وزن 115 کیلوگرم است.
- همچنین قبل از اجرای آسفالت باید عملیات قیرپاشی انجام شود و باید وزن قیر مصرفی محاسبه گردد و اگر قیرپاشی به صورت پریمکت باشد به ازای هر مترمربع باید 1200 گرم قیر مصرف شود در حالی که برای قیرپاشی به روش تک کت 500 تا 600 گرم قیر نیاز خواهد بود.
فرمول محاسبه تناژ اسفالت
با توجه به تمامی نکات گفته شده، میتوان بر اساس یک فرمول ساده، حجم و مقدار آسفالت مورد نیاز را برای پروژه‌های مختلف برآورد کرد. این فرمول به شرح زیر خواهد بود:
L طول × W عرض × H ضخامت= حجم آسفالت
به عنوان نمونه برای آسفالت کردن جاده‌ای به طول 100 متر(L) و عرض 5 متر(W) در شرایطی که ضخامت آسفالت آن 5 سانتیمتر (H) باشد به میزان 58250 کیلوگرم آسفالت نیاز خواهد بود.
زمانی که حجم دقیق آسفالت مورد نیاز محاسبه شود به سادگی میتوان هزینه‌های آن را نیز برآورد کرد. به عنوان نمونه اگر هزینه هر تن آسفالت یک میلیون تومان باشد، آسفالت کردن جاده گفته شده حدوداً 58 میلیون تومان هزینه خواهد برد.
جمع‌بندی نهایی
برای محاسبه تناژ آسفالت در پروژه‌های مختلف باید به نکاتی همچون مساحت پروژه، ضخامت آسفالت، هزینه‌های حمل‌ونقل، کیفیت آسفالت و … توجه داشت اما به صورت کلی فرمول محاسبه تناژ اسفالت به صورت H*W*L خواهد بود که حروف نامبرده ضخامت، طول و عرض آسفالت هستند.