آسفالت به عنوان اصلی‌ترین ماده در جاده‌سازی، راه‌سازی و شهرسازی از اهمیت و ارزش بالایی برخوردار است و می‌تواند به اشکال مختلفی مورد استفاده قرار بگیرد. این ماده در اصل ترکیبی از شن، ماسه و قیر است و از ویژگی‌هایی همچون مقاومت بالا در برابر فشار، مقاومت در برابر ترکخوردگی، طول عمر بالا، اجرای راحت و سریع، دانه‌بندی مناسب ماسه و شن و … برخوردار است. برای اجرای آسفالت لازم است که استانداردهای مختلفی رعایت شود که استاندارد ضخامت از مهم‌ترین آن‌ها است. ضخامت استاندارد آسفالت باید به‌گونه‌ای باشد که در برابر عوامل خارجی تحمل بالایی داشته باشد و به‌سادگی دچار آسیب نشود.
ضخامت استاندارد آسفالت
قبل از اجرای مراحل مختلف آسفالت، مهندسین باید طراحی‌های لازم را انجام بدهند تا آسفالت بیشترین و بهترین عملکرد را داشته باشد. ضخامت استاندارد آسفالت از مهم‌ترین نکاتی است که باید مورد توجه قرار بگیرد.
این ضخامت می‌تواند تحت تأثیر فاکتورها و پارامترهای مختلفی باشد که مهم‌ترین آن‌ها میزان تردد و ترافیک جاده، مساحت خیابان، جنس و نوع آسفالت، زیرسازی آسفالت و … هستند. به صورت معمول و استاندارد ضخامت آسفالت را ۶ تا ۹ میلیمتر در نظر می‌گیرند که البته این مقدار از ضخامت زیرساز آسفالت جدا بوده و تنها خود آسفالت مد نظر است.
چنانچه این ضخامت کمتر یا بیشتر از مقدار گفته شده باشد، آسفالت عملکرد و راندمان مناسبی نخواهد داشت و به سرعت دچار تخریب و آسیب میشود. به صورت کلی آسفالت خیابان از قسمت‌های مختلفی تشکیل میشود و هر قسمت نیز می‌تواند ضخامت ویژه‌ای داشته باشد.
قشر رویه (توپکا)
قشر رویه آخرین قشر آسفالتی بوده که با بارهای وارده در تماس مستقیم است و باید به نحوی طراحی شود که نسبت به اثرات سوء ناشی از آب و هوا از جمله یخبندان و تغییرات دمایی مقاومت لازم را داشته باشد.
بر اساس مشخصات آسفالت استاندارد قشر رویه باید نسبت به قشر آستر (بیندر) دارای دانه‌بندی ریزتر و قیر بیشتری باشد. حداکثر اندازه سنگ‌دانه‌های قشر توپکا از 5.9 تا ۱۹ میلیمتر متغیر خواهد بود. قشر رویه جز سیستم روسازی راه محسوب نمی‌شود و ضخامت آن باید حدوداً 20 میلیمتر باشد.
قشر آستر (بیندر)
آستر بین آسفالت رویه و قشرهای آسفالتی زیرین آن قرار می‌گیرد و بر اساس مشخصات آسفالت استاندارد باید دارای سنگ‌دانه‌هایی با اندازه بین 5.37 تا ۱۹ میلیمتر باشد. البته در مواقع استفاده از آسفالت در شرایط ترافیک خیلی سنگین مانند بنادر و اسکله‌ها و در صورتی که بافت سطحی آن مشکلی ایجاد نکند، می‌توان از دانه‌بندی‌های تیپ قشر آستر نیز برای قشر رویه استفاده کرد. این کار می‌تواند مانع از تغییر شکل آسفالت در اثر بارهای سنگین شود.
اساس قیری
اساس قیری اولین قشر روسازی آسفالتی است که مستقیماً بر روی بستر روسازی آماده شده راه و یا روی قشر اساس شکسته قرار می‌گیرد. حداکثر اندازه سنگ‌دانه‌های این لایه تا 50 میلیمتر خواهد بود هرچند که گاهی تا 75 میلیمتر نیز قابل اجرا خواهد بود.
از اساس قیری با دانه‌بندی باز می‌توان به منظور زهکشی و تسریع در تخلیه آب‌های نفوذی به سیستم روسازی استفاده کرد. در این لایه نیز می‌تواند از سنگ‌دانه‌هایی با ابعاد 5.37 تا 75 میلیمتر استفاده کرد.
آسفالت حفاظتی
این آسفالت ترکیب سنگ‌دانه‌های خرد شده با قیر است و اندازه سنگ‌دانه‌های آن باید بسیار کوچک باشد. آسفالت حفاظتی به منظور مراقبت از یک محدوده ساخته شده و از مقاومت زیادی برخوردار نیست و در ساختار آن از قیر زیادی استفاده نمی‌شود.
ضخامت استاندارد آسفالت در این لایه 2.5 سانتی‌متر است. در این لایه از انواع قیر آسفالت مانند قیر طبیعی، قیر معدنی و قیر صنعتی استفاده میشود.
تاثیر ضخامت آسفالت و افزایش عمر آن
چنانچه استانداردهای لازم در زمان اجرای آسفالت اجرا نشود ممکن است خسارت‌های جبران‌ناپذیری به همراه داشته باشد. گاهی پیمانکاران از آسفالت به‌صورت لایه‌ای استفاده می‌کنند تا نفوذناپذیری و استحکام آن به حداکثر مقدار ممکن برسد.
در اتوبان‌ها و جاده‌های بین‌شهری که میزبان ماشین‌های سنگین است، ضخامت آسفالت خیابان و جاده اهمیت چند برابری پیدا خواهد کرد به همین دلیل ضخامت زیرسازی آن می‌تواند به ۲۰ الی ۳۰ میلیمتر و ضخامت آسفالت به بیش از ۱۵ میلیمتر برسد.
در حقیقت ضخامت استاندارد آسفالت می‌تواند مزایای متعددی داشته باشد که مهم‌ترین آن شامل موارد زیر هستند:
- هموار و مسطح بودن آسفالت در تمام طول مسیر
- مقاومت و استحکام بالا در برابر بارهای ترافیکی
- مقاومت بالا در برابر نفوذ مایعات
- مقاومت در برابر تغییرات جوی و دمای هوا
- عدم نیاز به نگهداری و ترمیم‌های مستمر و …
جمع‌بندی نهایی
آسفالت به عنوان اصلی‌ترین ماده راه و جاده‌سازی شناخته میشود و برای اجرای آن باید استانداردهای مختلفی رعایت شود. ضخامت استاندارد آسفالت می‌تواند تحت تأثیر فاکتورهایی همچون میزان تردد و ترافیک جاده، مساحت خیابان، جنس و نوع آسفالت، زیرسازی آسفالت و … خواهد بود و در نقاط مختلف متغیر می‌باشد.