آسفالت به عنوان یک ماده ترکیبی که از مخلوط شدن موادی همچون قیر، ماسه، شن و … تولید می‌شود از مهم‌ترین ارکان صنعت راهسازی در سراسر جهان شناخته می‌شود. آسفالت امروزه نقشی اساسی و پررنگ در صنایع مختلفی همچون حمل‌ونقل دارد و با توجه به مواد تشکیل دهنده و نحوه ترکیب آن‌ها با همدیگر می‌تواند انواع مختلفی داشته باشد. علاوه بر راهسازی از آسفالت استفاده‌های دیگری همچون عایق‌کاری مخازن، آب‌انبارها، سرویس بهداشتی‌ها، ساختمان‌سازی، سدسازی و … نیز دارد. آسفالت‌ها ممکن است در اثر عواملی همچون نشست زمین، نفوذ آب و یخ‌زدگی، تنش‌های ناشی از شرایط محیطی مانند اکسیداسیون، ترافیک زیاد و … دچار آسیب شوند و به ترمیم و تعمیر نیاز داشته باشند. در ادامه مطلب به بررسی نحوه ترمیم آسفالت و روش‌های آن پرداخته می‌شود.
تقسیم‌بندی روش‌های ترمیم آسفالت
اگرچه آسفالت‌ها می‌توانند انواع مختلفی داشته باشند اما به‌صورت کلی می‌توان گفته آسفالت به سه دسته اصلی شامل آسفالت گرم، آسفالت سرد و آسفالت محافظتی تقسیم می‌شود و هرکدام از آن‌ها از ویژگی‌ها، قابلیت‌ها و کاربردهای مختلفی برخوردار هستند. آسفالت‌ها می‌توانند در اثر عوامل و پارامترهای متعددی دچار آسیب و خسارت شوند به همین دلیل نحوه ترمیم آن‌ها نیز می‌تواند متفاوت بوده و از شرایط خاصی برخوردار باشد. به‌صورت کلی می‌توان گفت ترمیم انواع آسفالت‌ها به سه شیوه مختلف انجام می‌شود که شامل نگهداری پیشگیرانه، نگهداری اصلاحی و نگهداری اضطراری هستند.
-
نگهداری پیشرانه
این روش ترمیم آسفالت در حقیقت اولین و مهم‌ترین عملیات قبل از خرابی آسفالت است و در آن اقدام به رفع و برطرف کردن خرابی‌های سطحی آسفالت می‌شود. در اصل نگهداری پیشگیرانه از بروز آسیب‌ها و خسارت‌های احتمالی به آسفالت جلوگیری می‌کند و در این روش می‌توان از روسازی آسفالت‌ها محافظت کرده و از خرابی‌های ایجاد شده در سطح آسفالت جلوگیری نمود.
-
نگهداری اصلاحی
روش دوم ترمیم آسفالت نگهداری اصلاحی است و زمانی به کار می‌رود که نگهداری پیشگیرانه به کار نرفته است و سطح آسفالت به دلایل مختلف دچار آسیب و خسارت شده است. در این روش باید اقدامات مختلفی را انجام داده که مهم‌ترین آن‌ها شامل لکه‌گیری قسمت‌های آسیب دیده است و در نهایت می‌تواند برای انجام ترمیم و تعمیر آسفالت اقدام نمود.
-
نگهداری اضطراری
روش سوم ترمیم آسفالت نگهداری اضطراری است و زمانی به کار می‌رود که آسیب‌ها و خسارت‌های وارد شده به سطح آسفالت بسیار جدی بوده و می‌تواند در رفت و آمد، حمل‌ونقل و … خلل ایجاد کند و باعث آسیب دیدن وسایل نقلیه شود. در حقیقت زمانی که بر روی سطح آسفالت چاله‌های متعدد وجود داشته باشد به‌گونه‌ای که مانع از رفت و آمد نرمال وسایل نقلیه شود لازم است که برای تعمیر و ترمیم آن از روش نگهداری اضطراری استفاده شود و سطح آسفالت به حالت اولیه برگردد. هرچند که تاریخچه ورود آسفالت در ایران به کمتر از یک قرن محدود می‌شود اما امروزه پیشرفت قابل توجهی داشته و از انواع آسفالت‌ها در محیط‌های مختلف استفاده می‌شود.
عوامل مؤثر در انتخاب روش ترمیم آسفالت
هرکدام از روش‌های ترمیم آسفالت که عنوان شدند می‌توانند شرایط منحصربه‌فردی داشته باشند و به ابزارها و مواد مختلفی نیاز دارند. برای انتخاب بهترین روش ترمیم آسفالت لازم است که نکات و پارامترهای مختلفی را در نظر داشت که مهم‌ترین آن‌ها شامل مواردی همچون نوع روسازی، نوع و میزان خرابی، علت یا علل خرابی، نوع راه و سطح ترافیك، فاكتورهای اقلیمی و محیطی، اقتصادی بودن ترمیم، عمر ترمیم، فصل و بازه زمانی، در دسترس بودن تجهیزات و پرسنل، وجود مصالح با كیفیت، ایمنی كارگران و دیگران و … هستند.
مراحل ترمیم آسفالت
همان‌طور که گفته شد ترمیم آسفالت می‌تواند به شیوه‌های مختلفی انجام شود اما مهم‌ترین و اصلی‌ترین روش آن که برای از بین بردن چاله‌ها و آسیب‌دیدگی‌های جدی است روش نگهداری اضطراری است. برای انجام این روش ترمیمی لازم است که مراحل مختلفی انجام شود که به شرح زیر هستند.
مرحله اول: مشخص کردن دلیل خرابی آسفالت
اولین مرحله از ترمیم آسفالت مشخص کردن دلیل اصلی خراب شدن و آسیب‌دیدگی آن است. همان‌طور که گفته شد آسفالت می‌تواند در اثر عواملی همچون تنش‌ها و رانش زمین، وارد آمدن فشار و ضربه، یخ‌زدگی و نفوذ آب و … دچار آسیب می‌شوند. بارزترین مشکل آسفالت‌ها ایجاد چاله است و این چاله‌ها می‌توانند ویژگی‌های متعددی همچون کاسه‌ای شکل بودن، داشتن قطر حداقل یک متر، داشتن لبه‌های عمودی، داشتن عمق 10 تا 15 سانتیمتر و … داشته باشند.
مرحله دوم: تهیه مواد ترمیمی
در دومین مرحله از ترمیم آسفالت لازم است که مواد و متریال لازم برای ترمیم نقاط آسیب دیده را تهیه کرد. در اصل برای ترمیم چاله‌ها و آسیب‌های مختلف از آسفالت تازه استفاده می‌شود که از قیر و سنگدانه تشکیل می‌شود. برای ترمیم آسفالت بهتر است که از آسفالت سرد استفاده شود. ارزش و اهمیت آسفالت سرد در راهسازی به این دلیل است که در دمای محیط تهیه می‌شود و در همین دما نیز اجرا خواهد شد و برای خشک شدن نیز به دمای محیط اکتفا می‌کند.
مرحله سوم: مرتب کردن ابعاد چاله
در مرحله سوم از ترمیم آسفالت لازم است که لبه‌های چاله مرتب شود به‌گونه‌ای که آسفالت تازه بتواند به خوبی به لبه‌های آسفالت قدیمی بچسبد. زمانی که در سطح آسفالت چاله یا آسیبی ایجادشده است لازم است که با استفاده از ابزارهای تخصصی بخش آسیب دیده را برش داد به‌گونه‌ای که برش‌های ایجادشده بخشی از آسفالت سالم را نیز پوشش بدهند. بعد از برش آسفالت باید لبه‌های آن را کاملاً تمیز کردن و هرگونه سنگ، شن و … را از بین برد. اگر لبه‌های چاله همچنان آسیب دیده باشند ممکن است آسفالت تازه نیز دچار آسیب شود به همین دلیل حتماً باید محل چاله به خوبی تمیز شود.
زمانی که خاک خشک، شن و … در داخل چاله وجود داشته باشد، آسفالت جدید قادر به چسبیدن به آن نخواهد بود و بعد از خشک شدن دوباره از محل خود کنده می‌شود. همچنین اگر در محل چاله آب وجود داشت باید اجازه داد که کاملاً خشک شود در غیر این صورت آسفالت جدید به محل خود نمی‌چسبد.
مرحله چهارم: پر کردن چاله آسفالت با سنگ
در محل‌هایی که عمق چاله‌های ایجادشده در آسفالت بیشتر از 5 سانتیمتر است باید داخل حفره را با استفاده از قلوه سنگ پر کرد. این کار باعث می‌شود که حجم کمتری از آسفالت استفاده شود و هزینه‌های ترمیم کاهش پیدا کند. قیمت گیلسونایت، قیر و مصالح می‌تواند تحت تأثیر فاکتورهای مختلفی باشد اما می‌تواند از روش‌های مختلفی برای کاهش هزینه‌های آسفالت و ترمیم آن استفاده کرد که مهم‌ترین آن‌ها زیرسازی مناسب است.
مرحله پنجم: پوشش چاله با مواد ترمیم‌کننده
بعد از چیدن قلوه سنگ‌ها در داخل چاله باید سطح آن را با مواد ترمیم‌کننده پوشش داد. میزان آسفالت باید حداقل یک سانتیمتر باشد تا بتواند به خوبی سطح قلوه سنگ‌ها را پوشش بدهد و بتوان با استفاده از غلطک آن را فشرده کرد و لبه‌های آن را با سطح آسفالت قدیمی هم‌تراز نمود.
مرحله ششم: فشرده‌سازی آسفالت
در نهایت و در مرحله آخر لازم است که عملیات فشرده‌سازی آسفالت انجام شود تا محل ترمیم شده با سطح آسفالت کاملاً هم‌سطح شود. برای این کار می‌توان از انواع غلطک های دستی، تک درام، ارتعاشی دو درام و … استفاده کرد.